Binnen afzienbare tijd worden de Basel III-normen van kracht voor de bankensector. Over de gevolgen daarvan voor de edelmetaalmarkten doen heel wat fabels de ronde.

Basel III omvat een set van regels die opgemaakt werden door de Financial Stability Board, die op zijn beurt onder controle staat van de Bank of International Settlements (BIS), die alle centrale banken overziet. Bedoeling van de regels is de stabiliteit van het financiële systeem te waarborgen in het geval van externe schokken zoals bijvoorbeeld in 2008 en meer recent bij de start van de coronacrisis vorig jaar.

Zonder al te diep in te willen gaan op de technische details komt het er op neer dat tegenover risicovolle activa die de banken aanhouden ook voldoende onderpand moet zijn (bijvoorbeeld reserves onder de vorm van deposito’s of gewaarborgd overheidspapier). Tot die risicovolle activa worden ook de goud termijncontracten of ‘papiergoud’ gerekend. Het grootste deel van alle afgeleide producten op goud (synthetische trackers en hefboomproducten) zijn gebaseerd op dit papiergoud. Alleen fysiek goud en producten die volledig gedekt worden door fysiek goud gelden als 100% reserve-actief. Bij papieren goud is dit niet het geval.

Het wordt met andere woorden een stuk duurder voor commerciële banken om papieren goud aan te houden dat niet gedekt wordt door fysiek goud. Het gaat concreet om 63 banken die lid zijn van de London Bullion Market Association (LBMA) en die voor eigen rekening en die van derden goud verhandelen. Volgens de nieuwe Basel III-regels moeten, voor het papiergoud-gedeelte waar geen fysiek goud tegenover staat, de reserves worden opgetrokken. Dat zou de handel in papiergoud sowieso een stuk duurder maken en mogelijk zelfs onrendabel.

Sommige analisten gaan zover om het einde van de papiergoud-markt te voorspellen maar dit is alvast op korte termijn een brug te ver. Er zijn verschillende mogelijkheden om de gevolgen van deze maatregel af te zwakken. Zo kunnen centrale banken de getroffen commerciële banken te hulp schieten door de reserves aan te vullen en op die manier aan Basel III te voldoen.  Een andere mogelijkheid is de uitbreiding van bestaande leasing- en swap-overeenkomsten tussen banken onderling, of met een centrale bank (die fysiek goud bezit) als tegenpartij.

De volledige implementatie van Basel III is pas tegen 1 januari 2023 gepland, oftewel binnen iets meer dan anderhalf jaar. Verschillende deelaspecten van het akkoord worden al vroeger van kracht en een aantal grote landen wil al voor de deadline aan alle nieuwe regels voldoen. Samengevat is het op dit moment nog onzeker hoe ver de impact van de nieuwe regels zal reiken. Er zullen zeker gevolgen zijn voor de goudmarkt maar nu al het einde van de papiermarkt voorspellen en een explosie van de fysieke goudprijs is op zijn minst voorbarig.